ΣΧΟΟΑΠ Δήμου Κέας-ΣΧΟΛΙΑ ΑΘ.ΖΟΥΛΙΑΣ

Θέμα: ΣΧΟΟΑΠ Δήμου Κέας –
Προς ένα χωροταξικό ή προς ένα χωροΤΑΡΑΞΙΑΚΟ σχεδιασμό του νησιού μας ?

1 .Διαδικασίες

Είχαμε ακούσει για κάποιον τοπογράφο που προσπαθούσε να καταγράψει την υπάρχουσα κατάσταση στο νησί μετά την εγκατάλειψη της διαδικασίας για την ΖΟΕ της νήσου Κέας.
Αυτή την καταγραφή –ανάλυση- μπορέσαμε να τη βρούμε και να την διαβάσουμε ΜΟΝΟ META την ανάρτηση της πρότασης- Β1 φάσης ένός ΣΧΟΟΑΠ που μας ήρθε από το πουθενά , αγνοώντας την βασική προυπόθεση για τοπικό σχεδιασμό που προβλέπεται από την νομοθεσία – στο να προχωρά ο σχεδιασμός με την ενεργό συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων πολιτών.- (βλ.1337/1983 άρθρο 3 παρ.2 – ‘ Όταν η διαδικασία κινείται από το Δήμο ή την Κοινότητα ……..πρέπει να επιδιώκεται η συμμετοχή των ενδιαφερομένων πολιτών στην σύνταξη του γενικού πολεοδομικού σχεδίου … κλπ)
Να επισημάνω εδώ ότι η έννοια ‘ενδιαφερόμενοι πολίτες’ , είναι πολύ ισχυρότερη της έννοιας ‘δημότες’ και περιλαμβάνει κατά την γνώμη μου όλους τους ιδιοκτήτες στην Τζιά , ανεξαρτήτως της εγγραφής τους στα δημοτολόγια.

Υπάρχει λοιπόν ένα ερωτηματικό για την ουσιαστική (και όχι τυπική ή τυποφανή) εφαρμογή της νομοθεσίας μέχρι σήμερα όσον αφορά τις συμμετοχικές διαδικασίες. Αρκετοί κάτοικοι (και δημότες και παραθεριστές ) το εισπράξαμε σαν ένα είδος αδιαφανών διαδικασιών με ελαφρώς συνωμοτικό χαρακτήρα και θα ήταν κρίμα να υπάρχουν τέτοιες υπόνοιες αφού η αγάπη και το ενδιαφέρον όλων μας για την Τζιά θεωρούνται δεδομένα .




2. Ανάλυση

Στο τεύχος της Ανάλυσης , οι μελετητές έχουν κάνει μια συμπαθητική και αξιόλογη δουλειά συλλογής και αντιγραφής όλου του νομοθετικού πλαισίου που αφορά το νησί , καθορισμένου τόσο από το Περιφερειακό πλαίσιο Χωροταξικού σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης του Νοτίου Αιγαίου (ΦΕΚ 1487/10-10-2003) όσο και της Νομοθεσίας για τις αρχαιολογικές ζώνες καθώς και κάποιες περιοχές με εγκεκριμένο ΦΕΚ που δεν υλοποιήθηκαν ποτέ . Επίσης παρουσιάζουν κάποια στατιστικά στοιχεία δημογραφικά και απασχόλησης. Καταγράφουν στοιχεία ντόπιας αρχιτεκτονικής , και ντόπιας πολιτιστικής κληρονομιάς και κάνουν κάποιες γενικές επισημάνσεις προβλημάτων.
Παρουσιάζονται ,επίσης , κάποιοι γενικοί χάρτες αναγνωρισης των εδαφολογικών χαρακτηριστικών του νησιού σε μεγάλη κλίμακα
Τέλος καταγράφουν τους στόχους πολεοδομικού σχεδιασμού που απορρέουν από τον Ν.2508/97 με έμφαση των οδηγιών του ΣΤΕ για την ΖΟΕ της Σίφνου.(που βέβαια έγινε με ΠΔ) καθώς επίσης και της επεξεργασίας διατάγματος για την ΖΟΕ Ν.Κέας που όμως δεν κατέληξε ποτέ σε ΠΔ και διατυπώνει κάποια σενάρια παρέμβασης . στην νέα αυτή διαδικασία ΣΧΟΟΑΠ με υπογραφή περιφερειάρχη. που επελέγει στην διαδικασία καθορισμού χρήσεων του νησιού , μετά το άδοξο τέλος της ΖΟΕ.(γιατί άραγε ?).

3. Πρόταση

Η Β1 φάση που έχει αναρτηθεί , αποτελείται κατ’αρχάς από ένα υπεραπλουστευμένο Δομικό σχέδιο Χωρικής Οργάνωσης (χάρτης Π.1) το οποίο υποτίθεται ότι θα εξειδίκευε στους επόμενους χάρτες με χρήσεις Γης και Προστασία του Περιβάλλοντος.(χάρτης Π.2 – Φύλλο 1 και Φύλλο 2 ) .
Εδώ ακριβώς (στους χάρτες Π2) αρχίζει το χωροΤΑΡΑΞΙΑΚΟ τμήμα του προτεινόμενου σχεδίου. Οι μελετητές παρουσιάζουν - πάλι από το πουθενά και χωρίς καμμία αιτιολόγηση και τεκμηρίωση – ένα σχέδιο με 11 τύπους ζωνών !!! με εξαιρετικά πολύπλοκα σχήματα και εντελώς δυσδιάκριτα όρια μεταξύ τους και συχνά χωρίς ουσιαστική διαφοροποίηση στις χρήσεις μεταξύ των ζωνών . Θα συμφωνήσω απόλυτα με την Πολεοδόμο και Αναγνωρισμένη φίλη του Νησιού Ουρανία Κλουτσινιώτη που χαρακτηρίζει αυτό το σχέδιο « ‘patchwork’ που δεν προσφέρει λύσεις, ενώ αντιθέτως η διαρκής εναλλαγή των ζωνών του αποπνέει ανησυχία, αντί να δημιουργεί το αίσθημα της απλότητας και της ηρεμίας, που εξασφαλίζουν οι επεξεργασμένες προτάσεις’» .

Αν σκεφτεί κανείς ότι ανάμεσα στις ζώνες αυτές υπάρχουν και οι περίφημες περιοχές απόλυτης προστασίας φύσης , τοπίου, μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς τις οποίες ο μελετητής θέλει να είναι αδόμητες, καθώς και γειτονικές ζώνες στις οποίες χωρίς λόγο και αιτία διαφοροποιούνται δραματικά στην αρτιότητα και τους όρους δόμησης , αντιλαμβανόμαστε το τεράστιο πρόβλημα που δημιουργείται ΚΑΙ ΘΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ,από την ασάφεια των ορίων τους.
Επισημαίνω ότι στις ζώνες απόλυτης προστασίας,προστασίας πολιτιστικής κληρονομιάς κλπ , ο μελετητής έχει υποχρέωση να μεταφέρει τα εγκεκριμένα όριά ΜΟΝΟ για ζώνες θεσμοθετημένες με προγενέστρα Π.Δ ,όπως ακριβώς κάνει με τις αρχαιολογικές ζώνες . (N.1650/1986 αρ.19 και 21 παρ1 , 2)
Αντίθετα , αυτός, προχωρά αυθαίρετα και σε καθορισμό νέων ή τροποποίηση των ορίων των εγκεκριμένων , παρόλο που σε μια μελέτη ΣΧΟΟΑΠ που εγκρίνεται από Περιφερειάρχη ΑΠΛΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ το δικάιωμα να το κάνει.
Οι επιφυλάξεις μου για την νομιμότητα της διαδικασίας αυτής (ΣΧΟΟΑΠ με περιφερειάρχη αντί ΖΟΕ ή άλλη διαδικασία με ΠΔ) σε ένα νησί με τόσους παράκτιους οικισμούς , με ζώνη NATURA σαφέστατα αρχειοθετημένη σε επίσημα ευρετήρια του ΥΠΕΧΩΔΕ μέχρι το 2006 , με τόσες αρχαιολογικές ζώνες και ζώνες προστασίας πολιτιστικής κληρονομιάς καθώς και με παραδοσιακό οικισμό (ΙΟΥΛΙΔΑ) ,έχουν διατυπωθεί και συνεχίζουν να διατυπώνονται προς κάθε κατεύθυνση.

Παρά τις πολυάριθμες ζώνες που προτείνει ο μελετητής , δεν καταφέρνει να οριοθετήσει ΤΗΝ ΜΙΑ χρήση που σε ένα κατ’εξοχή παραθεριστικό νησί πρέπει να οριοθετηθεί. Ετσι αφήνει στην Ζώνη 3 , διάχυτη την βιομηχανική δραστηριότητα ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΜΕΣΗΣ όχλησης , με αποτέλεσμα να είναι δυνατή η χωροθέτηση τέτοιων μονάδων δίπλα σε υπάρχουσες κατοικίες. Είναι προφανές ότι θα πρέπει να κάνει μια προσπάθεια να χωροθετήσει αυτές τις δραστηριότητες σε κάποιες καθορισμένες ζώνες που να αποφεύγονται οι συγκρούσεις χρήσεων γης, στα πλαίσια άλλωστε των κατευθύνσεων που έρχονται από το Εθνικό Χωροταξικό και το ήδη εγκεκριμένο Περιφερειακό Χωροταξικό Ν.Αιγαίου , για τους οργανωμένους υποδοχείς των βιομηχανικών χρήσεων.


Τι πρεπει να κάνουμε

Νομίζω ότι το σχέδιο της πρότασης Β1 θα πρέπει να αποσυρθεί σαν μη τεκμηριωμένο και να γίνει μια νέα απλουστευμένη επεξεργασία του στη βάση του Δομικού Σχεδίου Χωρικής Οργάνωσης,με οπωσδήποτε λιγώτερες ζώνες , οριοθετημένες με σαφήνεια σε σχέση με σταθερά γεωγραφικά στοιχεία (ρεμματιές, κορυφογραμμές υδατοκρίτες ,εδαφολογικοί σχηματισμοί κλπ).
Ο καθορισμός και η οριοθέτηση των ζωνών θα πρέπει να είναι απόλυτα τεκμηριωμένος , στην βάση των αρχών και στόχων του σχεδίου σε σχέση με την ανάπτυξη του νησιού και της προστασίας των στοιχείων που αποτελούν και τους πόλους έλξης για την ήπια ανάπτυξή του.
Τέτοια στοιχεία είναι
Α. Φυσικά οι υπέροχες παραλίες του νησιού στην πρωταρχική φυσική τους μορφή , με αυστηρό αποκλεισμό διαδικασιών εμπορευματοποίησης τους μέσω θαλάσσιων σπόρ και άλλων τρύκ Αν καταστραφούν αυτές οι παραλίες ή αν αποκλεισθεί με διάφορα τεχνάσματα η πρόσβασή σ’αυτές , τότε σύντομα το νησί θα μετεξελιχθεί στα αποτυχημένα και απεχθή μοντέλα τουριστικής ανάπτυξης άλλων νησιών και περιοχών που νομίζω ότι οι περισσότεροι φίλοι της Τζιάς θέλουν συνειδητά να αποφύγουν.

Β. Το αποκαλούμενο δάσος της βαλανιδιάς, το «ιερό» αυτό δένδρο της Τζιάς. Δεν νομίζω ότι είναι απαραίτητη η απαγόρευση της δόμησης μέσα στις περιοχές αυτές γιατί θα τις μισήσουν οι ιδιοκτήτες της. Να μπορούν να δομηθούν με ρυθμίσεις κάποια τμήματά τους χωρίς κοπή δένδρων και φυσικά με έγκριση της δασικής υπηρεσίας.

Γ. Οι παραδοσιακοί οικισμοί (Ιουλίδα) και τα στοιχεία αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Τζιάς.Να δοθούν κίνητρα διατήρησης των σταβλιών και των παλαιών καθηκιών. Να μην μετράνε σε ΣΔ και Κάλυψη όσο παραμένουν στην αρχική παραδοσιακή τους μορφή.
Να κινηθούν διαδικασίες χαρακτηρισμού σαν διατηρητέων των αξιολογότερων συμπλεγμάτων που κοσμούν σήμερα το νησί. Η μη προσμέτρησή τους σε ΣΔ και Κάλυψη θα είναι ένα κίνητρο για την διάσωσή τους

Δ. Ανάδειξη των παραδοσιακών μονοπατιών σε συνδυασμό με χώρους στάσης σε πηγές , εκκλησάκια κλπ. Υπάρχει σοβαρό ενδιαφέρον από συλλόγους περιπατητών για πεζοπορίες που θα μπορέσουν ενδεχόμενα να τονώσουν τον ήπιο χειμερινό τουρισμό.

Ε. Ανάδειξη των αρχαιολογικών περιοχών και μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς , με κορυφαίο στόχο την Καρθαία , που θα πρέπει να ενεργοποιηθεί και να γίνει προσβάσιμη , χωρίς βέβαια να απειληθεί ο αρχαιολογικός της πλούτος.

ΣΤ. Διατήρηση και ανάπτυξη αγροτικών και κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων σε συνδυασμό με αγροτοτουρισμό., Εδώ βλέπω ένα ρόλο διαπαιδαγώγησης και ψυχολογικής υποστήριξης των κατοίκων που θα πρέπει να ασκήσουν οι δημοτικές αρχές αλλά και άλλοι σύλλογοι φίλων της Τζιάς για την θωράκιση των ιδιοκτητών (τυπική και ουσιαστική ) ώστε να τους δημιουργηθούν κίνητρα για να κρατήσουν τα χωράφια τους και την χρήση τους και να μην τα ξεπουλήσουν για «τουριστικές μεζονέτες».
Ενίσχυση και προβολη των ιδιαίτερων ντόπιων προιόντων (Λόζα, κρασί, μέλι κλπ) και προσπάθεια ένταξής τους σε χαρακτηρισμούς προιόντων προέλευσης. Μελέτη άλλων παρόμοιων παραδειγμάτων σε Ελλάδα και εξωτερικό .

Ζ. Να γίνει σαφής διάκριση των πραγματικών οικισμών του νησιού , με κατοίκους χειμώνα – καλοκαίρι και να γίνουν οριοθετήσεις με αναπτυξιακό πνεύμα. Πιστεύω ότι ανάμεσα σ’αυτούςτους οικισμούς θα πρέπει να είναι η Κάτω Μεριά, τα Ελληνικά , τα Αστρα , τα Χαβουνά , το Φωτημάρι και οι Ποίσσες που θα εξασφαλίσουν την επιθυμητή ήπια ανάπτυξη της ενδοχώρας του νησιού.

Κλείνοντας θέλω να επισημάνω την τριπλή υπόσταση της έννοιας περιβάλλοντος. Υπάρχει η έννοια του φυσικού περιβάλλοντος , του δομημένου περιβάλλοντος και του ανθρώπινου περιβάλλοντος ( η ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων και συμπεριφορών μεταξύ των κατοίκων). Το ζητούμενο σε κάθε περίπτωση είναι η αναζήτηση της πολυπόθητης αρμονίας μεταξύ των τριών αυτών παραμέτρων. Τότε έχουμε ένα ωραίο περιβάλλον.
Επίσης σε ένα νησί που έχει την τύχη να έχει ένα τεράστιο πλούτο αξιόλογων αρχιτεκτόνων , αλλά και πολεοδόμων και χωροτακτών με δεδομένο πάθος για το νησί και οι περισσότεροι με ελάχιστα συμφέροντα ικανά να κεντρίσουν το καχύποπτο δαιμόνιο της φυλής μας , θα περίμενε κανείς να γίνει μια προσπάθεια αξιοποίησης τους, ΧΩΡΙΣ διακρίσεις για να είναι δεδομένη η αντικειμενικότητά τους , ώστε να υποβοηθήσουν το έργο των συμπαθών μελετητών , ιδίως στο θέμα των όρων δόμησης. –
Επισημαίνω ότι η σύνταξη ενός ειδικού οικοδομικού κανονισμού για το νησί, προβλέπεται από την νομοθεσία και βέβαια σε καμμία περίπτωση ΔΕΝ πρέπει να είναι αντιγραφή παραδειγμάτων από άλλα νησιά .


Θανάσης Ζούλιας - Φίλος της Κέας

Για περισσότερες πληροφορίες δες www.zoulias.com